GİRİŞ

Düzensiz gelişen ve bununla birlikte “yapay” bir büyüme içerisinde olan kentlerimiz, günden güne karmaşık ve yaşaması giderek zorlaşan alanlar haline gelmektedirler. Hızlı bir şekilde çeşitli faktörler (teknoloji, artan nüfus vb.) nedeniyle dengesiz bir büyüme gösteren kentlerimizde insan konforu ve estetik değerler göz önüne alındığında; kentsel mekanların oldukça fakirleştiği görülmektedir. Bununla beraber; kentlerde yaşayan insanların kentin rutin akıcılığından sıyrılabilecekleri, kendilerini yenileyebilecekleri ve en önemlisi nefes alabilecekleri kentsel açık yeşil alanların varlığı ve korunarak sürdürülebilmesi de  oldukça önem taşımaktadır. Bu bağlamda; gelişen ülkemizde, kentlerimizin daha yaşanabilir ve daha fonksiyonel olmaları açısından, kentsel mekanların ve kentsel açık yeşil alanların dengeli bir biçimde bir arada gelişmeleri için değişik meslek disiplinlerinin aynı potada buluşacakları kentsel tasarım kavramı önem kazanmaktadır. Bununla birlikte; kentsel tasarım kavramı, belirli bir alan sınırı içerisinde değil kentin bütününü kapsayan, alanı tek başına ele almak yerine kentle birlikte alanı yorumlamayı da içermektedir.

Kentsel tasarım kavramı ışığında; yarışma alanındaki mekan oluşumunun ve açık yeşil alan varlığının bir arada dengeli bir biçimde yorumlanması gerekliliği görülmüştür. Yarışma alanı için genelde düşünülen ana fikir; insan hareketleri, davranışları ve duyguları temeline oturmaktadır. Projenin insan öncelikli olması da uygulanabilirliğini arttırıcı bir unsurdur.

KONSEPT

Yarışma ekibimiz; alanın fiziki ve kültürel verilerini, alana ulaşım olanaklarını göz önüne alarak, düşünüldüğünde içerisinde hiyerarşi, birlik, ışınsallık, simetri, asimetri gibi temel tasarım ilkelerini barındıran ve gelişimin(büyümenin) aynı zamanda yeşilin sembolü olan ağacı konsept olarak geliştirmiştir. 

Bu bağlamda, “Ağaç” formunu oluşturan unsurlardan biri olan kökün(yaya bölgesi), yarışma alanının yakın çevresinde bulunan tren garından başlaması uygun görülmüş ve bu alandan itibaren yarışma alanının başlangıcına kadar yayalaştırılması ön görülmüştür. Öte yandan; “ağaç” formunun diğer bir unsuru olan gövdenin(ana aks), yarışma alanının kentle ilişkisinin en yoğun olduğu noktasından, alanın en yüksek noktasına doğru, çeşitli fonksiyonlar yüklenerek alanın ana aksını(omurgasını) oluşturacak şekilde konumlandırılması düşünülmüştür. Ayrıca, ana aksın yarışma alanına bu şekilde konumlandırılmasının bir sebebi de Balıkesir kenti yerleşimine hakim noktada olması ve kent tarafından da bu alanın kolay algılanabilmesidir. Oluşturulması düşünülen bu ana aks aynı bir ağaç gövdesi gibi hiyerarşik bir biçimde alanın en alt noktasından en üst noktasına doğru kalından inceye devam etmektedir. Ana akstan sağa ve sola doğru bir ağacın dalları gibi iki tarafa ayrılan yan (ikincil) aksların oluşturulmasına ve bu akslara çok fazla kullanım yüklemeden doğal olarak kalmalarına özen gösterilmiştir. 

Aynı zamanda geliştirilen konsept düşünce; yarışma alanına yüklenen çeşitli kültürel, sanatsal, rekreasyonel ve ticari fonksiyonların birbirlerine dengeli bir biçimde geçişlerinin ve ilişkilerinin kurulmasına da yardım etmektedir.

Konsepti şekillendiren bir diğer özellikte, alanın mevcut topoğrafik özelliği olmuş ve alanın en alt noktasından en üst noktasına doğru kademeli bir şekilde yükseltilerek değerlendirilmesi uygun görülmüştür. Yapılan kademelendirmede de hiyerarşi dikkate alınmış ve en üst noktaya doğru azalarak devam etmiştir. 

GENEL TASARIM İLKELERİ

- Ana aksa, programda ön görülen fonksiyonların, alanın kentle ilişkisinin en yoğun olduğu en alt noktasına daha yoğun (daha çok kapalı mekanlar), en üst noktasına doğru ise daha az yoğun (daha ferah, açık mekanlar) şekilde konumlandırılması uygun görülmüştür. Yapılan kademelenmeden de faydalanılarak, yeşil alanların azaltılmasının önlenmesi açısından, getirilen fonksiyonlar yeşil örtü altına alınmıştır. Bununla beraber yeşil alan miktarının arttırılması ve sürdürülebilir bir proje olması hedeflenmiştir.

- Yarışma alanı sadece kendi sınırları içerisinde düşünülmemiş, alanın yakın çevresiyle ve kent bütünüyle de birleşmesi açısından tasarımlar geliştirilmiştir. Yakın çevresiyle ve konsept düşünceyle de bağdaşması açısından; alanın kent ile ilişkisinin sağlandığı noktadan başlayarak tren garına kadar yayalaştırılması uygun görülmüştür. Konsept düşünceye göre de bu aks, yarışma alanının köklerini oluşturmakta ve alanı besleyen ana arter (kullanıcıları toplayıcı nitelikte) olmaktadır. Yayalara öncelikli olacak bu alan insan ölçeğinde algılanabilir mekanlar olmasını da sağlayacaktır. Bu birleştiricilik yarışma alanının gelecekte sürdürülebilir bir şekilde sağlıklı büyümesini de sağlayacaktır.

- Ana aksın ortası, konsept doğrultusunda; bir ağacın gövdesinden geçen lifler, beslenme kanalı, su kanalı v.b. unsurlar gibi düşünülerek şekillendirilmiştir. Bu bağlamda oluşturulan ana aksın ortasında en üst seviyeden başlayıp aşağıya doğru devam eden bir su öğesinin olması uygun görülmüş ve bu su öğesinin etrafında ağaç altı oturma birimlerine yer verilmiştir. Kademelenme sonucu oluşan kot farklılıkları; kullanılan su öğesinin bazı noktalarda yüksekten dökülmesine neden olmuş ve o noktaların canlılık kazanmasına, etrafına hareket getirmesine  neden olmuştur.

- Alanın tasarımı yapılırken mevcut eğim ve tesviyeler en olumlu şekilde yorumlanmış ve alan üzerine getirilecek fonksiyonlar da eğime göre konumlandırılmıştır. Örneğin; spor kompleksi alanın düze yakın bir noktasına kuzey-güney doğrultusunda konumlandırılırken alanın çok fazla eğim olan noktalarına eğim tutucu bitkilendirilme yapılarak çok fazla yapısal özellik kullanılmamıştır.

- Yarışma alanının en üst noktasına, ana fikir doğrultusunda çok fazla bir fonksiyon yüklenmek istenmemiştir. Ancak konsept plan ışığında; alanın en üst noktası, kendi fiziksel özelliği açısından kendi kendine bir fonksiyon kazanarak seyir tepesi oluşturmuştur. Alanının en üst noktası olması açısından, ana aksta kullanılan su öğesinin çıkış noktasının bu alan olmasının yanında, alanda mevcut yer alan Atatürk büstü de bu alanda konumlandırılmıştır. Konsepte göre kullanıcılar; alanın en üst noktasına çıkana kadar ana aksta yer alan fonksiyonlarla doyuma ulaşacaklar ve en üst noktaya ulaştıklarında da her yöne doğru eşsiz Balıkesir manzarasına kavuşacaklardır. Bununla birlikte; kullanıcılar aks boyunca yer alan kullanımlarla, aşağıdan yukarıya doğru ticari, rekreatif, sanatsal ve kültürel bir beslenme, öğrenmeden geçerek alanın en üst noktasına kavuşacaklardır. 

- Ana aksa getirilen yoğun fonksiyonların yanında yan (ikincil) akslara çok fazla kullanım getirilmek istenmemiş ve bu alanların doğal bırakılarak mekanlar arasında bağlayıcı olması düşünülmüştür.

- Ana aksta yapılan kademelendirmeler arasında merdivenle geçişlerin yanında yürüyen merdivenler ve rampalar yapılmıştır. Ayrıca sağ ve sol cephelerde kalan kullanımlar birbirlerine köprülerle bağlanmıştır. 

- Yarışma alanında bulunan belediye alanının üzerine fazla kullanım getirilmemiştir. Bu yaklaşımın nedeni, yarışma alanı üzerinde en çok yeşil barındıran alanın bu alan olmasından dolayıdır. Mevcut bulunan yeşil dokuya zarar verilmek istenmemiş ve yeşil dokuyla iç içe olacak şekilde bir su öğesinin (göletin) konumlandırılması uygun görülmüştür. Genel tasarım konseptine göre, yeşil alanların arttırılması ve korunması açısından getirilen kullanımların yeşil örtü(toprak) altında konumlandırılması göz önüne alınarak belediye alanına çok fazla yapısal eleman gerektirecek kullanım getirilmemiştir. Bunun yanı sıra; bu alanda bulunan mevcut ağaçlar tek tek işaretlenerek belirlenmiş ve yapılan su elemanının içerisinde dahi adalar üzerinde korunmuştur.

- Alanda genel olarak yapılan bitkisel tasarımda, Balıkesir ilinin yerel bitki örtüsünde bulunan ve iklim koşullarına adapte olmuş türler kullanılmış ve kullanılan bitkilerin kitle-boşluk ilişkisi içerisinde, mekanları tanımlayıcı yönde olmasına dikkat edilmiştir. Yapılan bitkilendirme aynı zamanda mimari elemanları da desteklemektedir.

- Yarışma alanının ölçek bakımından büyüklüğü göz önüne alındığında, kullanılan bitkilerin ve yeşil alanların bakımlarının yapılması ve bitkisel devamlılığın sağlanması için alanın uygun olan noktasına sera biriminin getirilmesi uygun bulunmuştur. Yapılması düşünülen sera birimleri üretim ve satış amaçlı olacaktır.

- Yarışma alanının yakın çevresinden ve kent bütününden ayrı düşünülmesi kentsel tasarım açısından uygun bir yaklaşım olmayacaktır. Bu nedenle yarışma alanının yakın çevresiyle bütünleşmesi için ulaşım olanakları arttırılmıştır. Alanın kent genelinde de kentsel açık yeşil alan sisteminin bir parçası olması ve diğer açık yeşil alanlarla bir yeşil aks oluşturması düşünülmüştür. 

- Yarışma alanına yapılan tasarımla birlikte, alanın kent insanına bütünlük içerisinde sunulması sağlanmaya çalışılmıştır. Aynı zamanda, Balıkesir kenti açısından prestij oluşturacak bir proje olması düşünülmüş ve kent açısından kimliği olan bir proje olması istenmiştir.